Tôi tin rằng đối với mọi bệnh tật mà con người biết đến, Thượng Đế đều sẵn có một loại Cây để có thể chữa lành. Chúng ta chỉ cần tiếp tục khám phá các đặc tính chữa bệnh tự nhiên.
Vannoy Gentles Fite – Tác giả và chuyên gia chữa lành.
Tinh dầu là gì?
Tinh dầu là tinh chất cô đặc được chưng cất từ các loại hạt, quả, các loài hoa, và lá cây cỏ… Tinh dầu có tác động đến cả tâm lý và thể chất của người sử dụng. Ví dụ như với tinh dầu hoa hồng, có thể mất từ 30 đến 50 bông hồng để tạo ra chỉ một giọt tinh dầu. Như vậy, một chai nhỏ 5 ml (khoảng 100-110 giọt) chứa tinh chất của từ 3 ngàn rưỡi tới 6 ngàn bông hoa hồng hay khoảng chừng 10kg cánh hoa. Khi để da tiếp xúc với tinh chất thực vật có nồng độ đậm đặc cao như vậy, chúng ta cần cẩn thận và kỹ lưỡng.
Pha loãng hỗn hợp thành 1% đến 3% là một phương pháp an toàn, trong khi vẫn đảm bảo đầy đủ các lợi ích của tinh dầu. Pha trộn tinh dầu vừa là nghệ thuật vừa là khoa học. Kết hợp không đúng sẽ tạo ra những mùi hương khó chịu và giảm công dụng của các loại tinh dầu. Chính vì vậy, trước khi pha chế chúng ta cần nắm được một vài thông tin và phương pháp cơ bản.
Ngoài những lợi ích thông thường như để đốt tạo hương thơm, để massage, tinh dầu còn tác dụng dưỡng da, chống lão hoá, chăm sóc tóc và da đầu, làm nến thơm, làm dầu tắm, và có thể sử dụng cho cả trẻ con nếu biết sử dụng đúng cách.
Tinh dầu hoàn toàn không có độ nhờn và không tan trong nước. Tùy tỷ trọng, một loại tinh dầu có thể nổi trên mặt nước hoặc chìm xuống đáy.
Các loại tinh dầu có thể phân chia như sau
- Từ hoa: Cúc, Phong lữ, Nhài, Oải hương, Hồng, Ngọc Lan Tây, Tulip, Vani, Mộc Lan, hoa Đại (Champa) …
- Từ rễ, lá hoặc/và thân cây gỗ: Hoàng Đàn, Pơ mu, Thông, Đàn Hương, Gỗ Hồng, Hương Trầm, Bách …
- Từ cây thân thảo: Hương Thảo, Xạ Hương, Húng Quế, Xô thơm, Hương Nhu …
- Từ vỏ quả trong họ cam chanh: Cam ngọt, Cam, Bưởi, Quýt, Chanh, Bergamot …
- Từ gia vị: Quế, Đinh Hương, Gừng, Nhục Đậu Khấu, hạt Tiêu, hoa Hồi, hạt Mùi …
- Từ cây thuốc: Khuynh Diệp, Tràm Trà, Tràm gió …
- Từ nhựa cây: Nhũ hương, Mộc dược, Trám dầu (opoponax) …
- Từ lá và thân cây họ Bạc Hà: Bạc Hà á, Tía tô đất (Melissa officinalis), lục Bạc Hà, Bạc Hà thường …
Tinh dầu trong cùng loại có thể hòa trộn vào nhau để tạo nên một thành phẩm mạnh mẽ hơn, về cả mùi hương lẫn tác dụng. Ngoài ra, có những cách kết hợp giữa các loại khác nhau như:
- Hoa, thân gỗ, gia vị, họ cam
- Thân thảo, thân gỗ, bạc hà
- Cây thuốc và thân gỗ
- Hoa, thân gỗ, họ cam
- Họ cam, hoa, gỗ, nhựa cây
- Nhựa cây, thân gỗ, hoa
Tỷ lệ pha chế
Tỷ lệ chuyển đổi tinh dầu nguyên chất: 1ml = 20-22 giọt, có nghĩa là
- 1% – 5 đến 6 giọt tinh dầu nguyên chất trong 30 ml hay 28 g dầu nền. Tỷ lệ này sử dụng tốt nhất cho mục đích sử dụng lâu dài, dùng cho trẻ em, hoặc những người nhạy cảm.
- 2% – 10 đến 12 giọt trong 30 ml hay 28 g dầu nền. Tỷ lệ này sử dụng tốt nhất cho các mục đích sử dụng chung chung, cho người lớn khỏe mạnh.
- 3% – 15 đến 18 giọt trong 30 ml hay 28 g dầu nền. Tỷ lệ này sử dụng tốt nhất cho các mục đích sử dụng ngắn hạn, hoặc trong các trường hợp cấp tính.
Dầu nền: tùy mục đích, có thể sử dụng dầu dừa, dầu từ hạt jojoba, dầu hạt nho, dầu hạt hoa tầm xuân, dầu từ hạt hoa Anh Thảo Chiều, dầu argan (dầu kiên quả) v.v … các loại dầu nền thường là dầu thực vật không có mùi, như vậy sẽ không làm ‘hỗn loạn’ tổng thể của hương liệu.
Một số công thức pha chế
Công thức pha chế gợi ý cho độ loãng 2%. Sử dụng 10 giọt tinh dầu nguyên chất và 30ml dầu nền, với
- 4 giọt tinh dầu nguyên chất Ngọc Lan Tây;
- 3 giọt tinh dầu nguyên chất Cam;
- 3 giọt tinh dầu nguyên chất Nhũ Hương (Frankincense);
- 30ml dầu nền
Công thức pha chế gợi ý cho độ loãng 1%: 6 giọt tinh dầu nguyên chất với 30ml dầu nền hoặc dầu massage.
- 2 giọt tinh dầu nguyên chất Oải Hương (Lavender)
- 2 giọt tinh dầu nguyên chất Cam.
- 2 giọt tinh dầu nguyên chất Nhũ Hương
Gợi ý pha chế
- Để ngâm người: 9 – 10 giọt tinh dầu nguyên chất vào bồn đủ tắm cho 1 người. Có thể trộn một hỗn hợp vài loại tinh dầu với nhau. Kết hợp muối hạt hoặc muối đắng (epsom) sẽ giúp thải độc và thư giãn tốt hơn nữa. Nếu có bệnh ngoài da hoặc da mẫn cảm, nên thận trọng. Vào mùa đông không nên dùng tinh dầu Bạc Hà vì sẽ gây lạnh.
- Để ngâm hông: 5 giọt cho một lần ngâm hông. Có thể kết hợp muối như ngâm người.
- Pha nước phun sương: dùng từ 5 – 10 giọt tinh dầu nguyên chất vào 1 cốc chứa 30ml nước tinh khiết hoặc nước suối và lắc đều trước khi cho vào bình xịt phun sương để sử dụng. Lưu ý tinh dầu không tan trong nước nên luôn lắc đều trước khi xịt.
- Dầu xoa bóp: nhỏ 25 – 30 giọt tinh dầu nguyên chất vào 30-50ml kem dưỡng không mùi hoặc các loại dầu nền như dầu jojoba, dừa… trộn đều.
- Với dầu gội: nhỏ từ 12 – 15 giọt tinh dầu nguyên chất vào 30ml dầu gội không mùi, lắc, khuấy đều, và sử dụng.
- Cho tóc: nhỏ 3 giọt tinh dầu nguyên chất vào lòng bàn tay của bạn sau đó vuốt đều lên mái tóc.
- Massage da đầu: 5-10 giọt tinh dầu nguyên chất với 10ml nước
- Dùng với máy khuếch tán: dùng một vài giọt tinh dầu nguyên chất
- Mang theo người: nhỏ một vài giọt tinh dầu vào khăn tay hoặc tissue, cho vào túi áo hoặc túi xách.
- Để ngủ: nhỏ một vài giọt tinh dầu vào khăn tay hoặc tissue, cho dưới gối để ngủ ngon hơn.
Lưu ý khi pha tinh dầu
- Sử dụng tinh dầu thiên nhiên nguyên chất, đơn hương, không pha tạp hay pha trộn (gồm vài loại tinh dầu);
- Ban đầu chỉ nên trộn 2-3 loại tinh dầu lại với nhau. Sau khi đã có kinh nghiệm mớipha chế nhiều loại tinh dầu;
- Mỗi cách trộn có một tỷ lệ pha khác nhau: ví dụ nếu theo mùi hương và công dụng thì tỷ lệ thông thường là 1:1:1; để nhấn nhá từng mùi hương thì tỷ lệ hương đầu 2: hương giữa 5: hương cuối 3.
Hiệu quả sử dụng cũng như mùi hương của hỗn hợp được đánh giá dựa trên nhu cầu thực tế và cảm quan của từng người. Vì vậy, mỗi lần pha trộn tinh dầu cũng giống như một thử nghiệm hóa học, trong đó ‘nhà nghiên cứu’, theo nhu cầu cần thiết và “gu” của mình, sẽ sáng tạo ra các mẫu khác nhau. Cứ một mẫu thành công là được một công thức. Thực hiện sau một thời gian chúng ta sẽ tích lũy được cho mình kinh nghiệm và các công thức pha trộn để sử dụng cho các mục đích khác nhau.
Thận trọng
- Một số loại tinh dầu có thể gây kích ứng nghiêm trọng màng nhầy, như những loại có chứa nhiều phenol hoặc aldehyde: tinh dầu nụ đinh hương và cỏ xạ hương, và Dầu Tía tô đất (Melissa officinalis) và dầu Sả.
- Dùng tinh dầu ở nồng độ thấp cho trẻ em, vì trẻ em rất nhạy cảm và hệ thống của chúng phản ứng nhanh hơn so với hệ thống của người lớn. Những em nhỏ này có thể dễ dàng bị choáng ngợp bởi tinh dầu. Đối với trẻ em từ 5 đến 12 tuổi, pha với độ pha loãng thấp 1%. Không dùng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 5 tuổi.
- Nếu dùng máy khuếch tán tinh dầu xung quanh trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh, đảm bảo sử dụng các loại tinh dầu rất dịu nhẹ và không gây kích ứng, đồng thời giữ phòng thông thoáng và chỉ chạy máy khuếch tán khoảng 15 phút mỗi lần.
- Luôn để tinh dầu xa tầm tay trẻ em
- Thận trọng khi phối trộn tinh dầu sử dụng cho phụ nữ có thai và cho con bú. Khi mang thai, cả mẹ và bé đều rất nhạy cảm. Tỷ lệ 1% là an toàn, thận trọng cho cả mẹ và bé.
- Những người bị hen suyễn, dị ứng, hoặc nhạy cảm với hóa chất nên sử dụng các loại tinh dầu một cách thận trọng.
- Thận trọng khi sử dụng các loại tinh dầu có thể gây ra phản ứng độc với quang học. Tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp tới 18 tiếng sau khi thoa những loại tinh dầu có khả năng phản ứng quang học lên da như Bergamot, vỏ Chanh, Cam, Bưởi, lá Nguyệt quế.
- Thận trọng khi phối trộn tinh dầu cho bệnh nhân ung thư. Các chuyên gia khuyên rằng nên tránh dùng tinh dầu trong vòng 1 tuần đến 1 tháng sau khi hóa trị hoặc xạ trị.
- Khi nhà có thú cưng: động vật rất nhạy cảm, nên cần hết sức lưu ý vì một số loại tinh dầu gây độc cho chúng, đặc biệt là tinh dầu họ cam chanh.
Nếu bị tinh dầu bắn vào mắt, hãy nhanh chóng rửa nước vòi hoặc nước muối pha loãng. Cho dầu nền (chẳng hạn như dầu jojoba) lên khăn giấy và thấm lên mắt. Làm nhiều lần để giúp hút tinh dầu vào dầu nền, dẫn ra khỏi mắt.
Chúc chúng ta tạo được thật nhiều mùi hương tuyệt vời nhờ chơi với tinh dầu!
