Huyết áp thấp tuổi trung niên: triệu chứng và cách phòng ngừa

Bất kỳ sự tăng hay giảm huyết áp so với mức bình thường đều là những dấu hiệu cảnh báo các vấn đề về sức khỏe. Trên thực tế chuyện này chưa được quan tâm đúng mức. Rất nhiều người cho rằng chỉ có bệnh huyết áp cao mới đáng ngại, nhưng không phải như vậy. Hiện nay, số người mắc bệnh huyết áp thấp ngày càng gia tăng, chủ yếu là người già và phụ nữ. Bài viết này sẽ tìm hiểu các triệu chứng thường gặp ở người có huyết áp thấp và cách phòng ngừa.

Huyết áp (HA) thấp là thế nào?

HA thường được thể hiện qua 2 thông số là HA tâm thu và HA tâm trương. Ở lứa tuổi trung niên, bình thường HA dao động quanh khoảng 120/80mmHg (120mmHg – số trên – HA tâm thu ; 80mmHg – số dưới – HA tâm trương). Huyết áp được coi là thấp khi các chỉ số HA dưới các mức này, tuy vậy chỉ thực sự thành bệnh lý khi chỉ số HA tâm thu nhỏ hơn 90 mmHg và/hoặc HA tâm trương nhỏ hơn 60 mmHg, đo được khi cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi.
Một người khỏe mạnh bình thường đo HA thấp, có thể không có triệu chứng gì và không cần điều trị bởi vì nó không phải là bệnh, bởi trong một số điều kiện sinh hoạt hoặc ăn uống có thể gây tụt HA tạm thời. Tuy nhiên, nếu thường xuyên kiểm tra và thấy HA ở mức thấp, hoặc có các triệu chứng HA thấp (xem phần dưới), hoặc đã được bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán mắc bệnh HA thấp, hoặc khi HA đột ngột giảm xuống dưới 90/60 mmHg thì người bệnh cần được theo dõi và điều trị.
Ở lứa tuổi trung niên, đặc biệt khi có bệnh mạn tính, nếu đo huyết áp ở mức thấp thì nên quan tâm và điều trị kịp thời, bởi điều này có thể gây nguy hiểm do không đủ tưới máu cho não và các cơ quan khác trong cơ thể.

Nguyên nhân?

Có nhiều nguyên nhân gây ra HA thấp. HA thấp sinh lý có thể do yếu tố gia đình hoặc yếu tố môi trường (sống ở vùng núi cao)… Nếu HA thấp do bệnh lý, có thể do sự suy giảm chức năng của các cơ quan quan trọng như: tim, thận, suy giảm hoạt động của tuyến giáp hoặc do hệ thống thần kinh thực vật của cơ thể không tự điều chỉnh được dẫn đến hạ HA tư thế (thay đổi tư thế gây hạ HA). Ngoài ra, cuộc sống căng thẳng, môi trường ô nhiễm, khuynh hướng lạm dụng thức ăn chế biến sẵn, thừa cân hay suy dinh dưỡng… cũng có thể gây ra bệnh HA thấp.

Triệu chứng?

Hoa mắt chóng mặt: thường xuất hiện vào những lúc bạn thay đổi tư thế đột ngột như đứng dậy sau khi ngồi quá lâu, ngồi bật dậy khi đang nằm, hoặc sau khi đứng trong nhiều giờ liền.
Đau đầu, khó tập trung: do máu bơm không đủ lên não nên phiền phức lớn của bệnh nhân chính là chứng đau đầu. Cơn đau đầu sẽ nặng hơn sau mỗi lần não căng thẳng hoặc hoạt động thể lực nặng. Ngoài ra, do máu không bơm đủ để nuôi tế bào não, khả năng tập trung cũng suy giảm rõ rệt.
Ngất xỉu: khi bị hạ HA đột ngột, hoặc ở mức độ nghiêm trọng bệnh nhân có thể sẽ có triệu chứng của ngất ( tình trạng mất ý thức đột ngột). Nếu không kịp phòng tránh việc rơi vào cơn ngất đột ngột sẽ dẫn đến gãy xương và chấn thương cơ thể khác.
Mờ mắt: những người bị HA thấp nghiêm trọng, sẽ xuất hiện dấu hiệu giảm thị lực.
Buồn nôn: cảm giác lợm giọng và buồn nôn là dấu hiệu HA giảm hoặc thấp.
Thường thấy lạnh, da ẩm hoặc nhợt nhạt: chân tay của người có HA thấp thường có cảm giác tê cóng và thấy lạnh ở bên trong cơ thể. Nguyên nhân là do tim bơm không đủ khỏe để duy trì việc tưới máu và cung cấp oxy đến da, gây giảm thân nhiệt.
Nhịp tim nhanh, nhịp thở nhanh, nông: khi huyết áp xuống quá thấp, cơ thể bị thiếu oxy nghiêm trọng, điều này khiến trái tim và phổi phải tăng cường hoạt động để bù đắp phần thiếu hụt gây nên tình trạng nhịp tim nhanh và nhịp thở nhanh, khó thở.
Mệt mỏi: người có HA thấp thường cảm thấy tinh thần mệt mỏi, chân tay tê buồn rã rời không có sức sống mặc dù không phải vừa mới làm việc quá sức.
Dễ bị trầm cảm: bệnh nhân huyết áp thấp thường có tâm trạng uể oải, buồn bã và rất dễ bị trầm cảm.
Cảm giác háo khát: khi huyết áp giảm, cơ thể sẽ nhận được một tín hiệu từ não để uống nhiều nước hơn, việc bổ sung thêm nước sẽ giúp tăng huyết áp.

Cách phòng ngừa?

Huyết áp thấp có thể đe dọa tính mạng nếu không được chăm sóc phù hợp. Do đó biện pháp bảo vệ sức khỏe khỏi bệnh huyết áp thấp hiệu quả nhất là phòng ngừa bệnh. Bạn có thể phòng ngừa bệnh huyết áp thấp bằng những cách sau đây:

Về dinh dưỡng

Huyết áp thấp không nên ăn gì?

Táo mèo: Đây là thực phẩm tốt cho những người cao huyết áp nhưng không tốt cho người có huyết áp thấp.
Hạt dẻ nướng, sữa ong chúa: Hai thực phẩm này làm giảm huyết áp, vì thế người huyết áp thấp không nên ăn.
Cà rốt: Có chứa muối succinic có thể khiến kali trong nước tiểu tăng lên, huyết áp giảm, nên tránh ăn nhiều.
Cà chua, mướp đắng: là thực phẩm có tác dụng hạ huyết áp, khiến huyết áp của những người mắc chứng huyết áp thấp càng thấp hơn. Người bị huyết áp thấp mà ăn nhiều cà chua sẽ xuất hiện triệu chứng đau đầu, hoa mắt, chóng mặt.
Các thực phẩm có tính lạnh như rau bina (rau chân vịt/cải bó xôi), cần tây, dưa, dưa hấu, đậu đỏ, đậu xanh, hạt hướng dương, tảo bẹ, hành tây đều có tác dụng hạ huyết áp, vì thế không nên ăn quá nhiều hoặc thường xuyên.
Đồ uống có cồn: Khi mới uống rượu/bia, huyết áp sẽ tăng lên do rượu bia kích thích nhịp tim. Tuy nhiên nó lại làm mất nước và gây giãn mạch nên sau đó huyết áp sẽ giảm đi nhiều.

Huyết áp thấp nên ăn/uống gì?

Nho khô: Đây là thực phẩm được coi như một phương thuốc tự nhiên tuyệt vời để điều trị huyết áp thấp. Nho khô giúp duy trì huyết áp mức độ bình thường bằng cách hỗ trợ các chức năng của tuyến thượng thận. Tốt nhất người bị huyết áp thấp nên ăn nho khô vào buổi sáng, khi đói. Ngoài ra có thể sử dụng nho khô trong các loại bánh, nấu cháo cùng yến mạch và hạt hạnh nhân nghiền v.v…
Rễ cam thảo: giúp bình thường hóa chỉ số huyết áp thấp gây ra bởi hàm lượng cortisol trong máu thấp. Có thể dùng như trà, hoặc cho thêm vào các loại trà.
Nhân sâm: giúp tăng huyết áp nhanh chóng và nâng sức khỏe toàn diện cho những người yếu, suy khí. Tuy nhiên lưu ý không dùng vào buổi chiều tối, và nên dùng vừa phải đồng thời theo dõi thể trạng thay đổi. Chủ yếu dùng trong trường hợp hạ huyết áp đột ngột.
Trà gừng nóng với chút đường hoa mai (đường không tinh luyện): cũng có tác dụng tăng huyết áp nhanh chóng, nên người huyết áp thấp có thể dùng hàng ngày. Lưu ý không dùng đường trắng tinh luyện.
Nhụy hoa nghệ tây: có tác dụng ổn định huyết áp, đồng thời giúp nâng cao thể trạng, ngủ ngon. Tuy nhiên không nên dùng quá nhiều, mỗi ngày 1 tách trà nóng bằng cách ngâm 2-3 sợi nhụy hoa trong nước ấm cùng mật ong và gừng sẽ giúp ổn định dần huyết áp.
Muối: Người bị huyết nên ăn mặn hơn người bình thường, có thể từ 10-15g muối mỗi ngày. Để cấp cứu làm tăng huyết áp tạm thời, cho một ít muối vào ly nước uống. Tuy nhiên, không nên lạm dụng liệu pháp này.
Nước chanh: Nếu huyết áp thấp do mất nước, uống nước chanh có thể giúp cải thiện huyết áp. Chất chống oxy hóa có trong chanh giúp điều tiết lưu thông máu và duy trì huyết áp ở mức độ ổn định. Như vậy nước chanh-muối là kết hợp rất tốt cho người HA thấp.
Các loại hạt giàu chất béo, đặc biệt là hạnh nhân: Ăn ở bữa xế cùng hoa quả khô (như nho khô). Hoặc ngâm từ 4 đến 5 quả hạnh nhân trong nước và để qua đêm. Sau đó bóc lớp vỏ bên ngoài rồi xay nhuyễn và trộn vào một cốc sữa nóng, uống vào buổi sáng cũng giúp cải thiện huyết áp thấp.
Thực phẩm chứa caffein: cà phê, cola, sô-cô-la nóng, trà đặc. Chất caffein trong cà phê, trà đặc có tác dụng làm tăng huyết áp.
Những người bị huyết áp thấp do thiếu máu nên bổ xung các thực phẩm nhiều đạm vào chế độ ăn như sữa và các chế phẩm từ sữa (phô mai, bơ …), tôm, cá béo (cá hồi, cá mòi…), trứng gà, thịt nạc; các loại đậu đỗ, khoai lang, rau dền, rau đay, quả lựu…

Nói chung, người có huyết áp thấp nên ăn nhiều chất dinh dưỡng, đủ bữa, đặc biệt bữa sáng rất quan trọng. Để ngăn ngừa huyết áp giảm đột ngột sau bữa ăn, nên chia nhỏ bữa ăn và ăn nhiều lần trong ngày. Uống đủ nước, vì nước có thể giúp tăng thể tích máu, làm giảm một trong những nguyên nhân tiềm tàng gây ra huyết áp thấp. Ngoài ra uống nước cũng giúp tránh tình trạng cơ thể mất nước.

Về sinh hoạt

Sinh hoạt điều độ, ngủ đủ giấc (7-8h/ngày). Không nên thức khuya và giữ ấm cơ thể khi ngủ,
Người bị huyết áp thấp rất hay bị hoa mắt, chóng mặt mỗi khi thay đổi tư thế, vì vậy khi thay đổi tư thế cần phải từ từ. Nằm ngủ nên gối đầu thấp, chân cao,
Nên tắm nước hơi nóng để tăng cường lưu thông máu nhưng tránh tắm quá lâu,
Giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ, tránh xúc động quá mạnh như sợ hãi, lo lắng, buồn nản có thể càng làm huyết áp hạ thêm,
Vận động đầy đủ/tập thể dục thể thao nhẹ nhàng,
Không nên hoạt động ngoài trời khi nhiệt độ đang lên cao.
Mang loại tất (vớ) nén y khoa. Còn được gọi là tất/vớ hỗ trợ, loại tất/vớ có tính đàn hồi này thường được sử dụng để giảm đau và sưng tấy do giãn tĩnh mạch. Chúng cải thiện lưu lượng máu từ chân đến tim.

♡ Theo dõi: người từ 50 tuổi trở lên nên đo huyết áp thường xuyên để kịp thời nhận ra các thay đổi trong cơ thể, từ đó có phương pháp điều trị hợp lý và đúng đắn.

Chúc chúng ta có một tuổi trung niên khỏe mạnh và an vui .